We zijn on air

Een ruime, goed gelegen locatie en het nodige technische materiaal: dat waren de twee essentiële benodigdheden om veertig jaar geleden een vrije radio in de lucht te steken. Voor het eerste zorgt Hilaire Schurmans, carrosseriehouder afkomstig uit Geetbets, die aan de Staatsbaan 88 ter hoogte van de weg naar Scherpenheuvel een oud pand bezit met achteraan zijn garage en bijhorende werkplaats. Ruimte zat om er een hoge antennemast te plaatsen en om in de oude gebouwtjes een radiostudio met café in onder te brengen.

Discobar The Royal Ruler in het chiroheem van Bekkevoort in 1976

De muziekapparatuur wordt aangebracht door de familie Laeremans. Niet moeilijk want vader Maurice baat aan de Staatsbaan 293 in Bekkevoort een elektrozaak uit en zoon Martin zorgt voor de licht- en geluidsinstallatie bij optredens van artiesten. Maurice was niet aan zijn proefstuk toe want hij had in de jaren vijftig al geëxperimenteerd met piratenzender Radio Nachtegaal op de middelgolf. Zoon Martin kroop regelmatig zelf achter de draaitafels met zijn eigen discobar The Royal Ruler en speelde op fuiven en bals.

Martin start aan de Staatsbaan in Bekkevoort Martin's Music op: een verhuurbedrijf van licht- en audiomateriaal. Op een dag heeft de Brusselse vrije radio Contact - die al sinds 1980 in de ether was - apparatuur nodig voor hun Drive-in shows. Zo komt Martin Laeremans in contact met Ton Schipper, één van de toenmalige DJ's van Contact. De radiovonk springt over en Martin wil dat ook wel eens in Bekkevoort proberen.

In de lente van 1981 startten de voorbereidingswerken: in een oud gebouw aan de Staatsbaan wordt een provisoire radiostudio geïnstalleerd en op de parking komt een getuide hoge antennemast met vier dipolen. Technicus Marcel Pijpen zorgt dat de FM zender een voldoende krachtig signaal geeft voor de inwoners in Bekkevoort en wijde omgeving. Alles is tijdig klaar zodat op zondag 24 mei de eerste uitzending op antenne kan.

Als logo kiest men voor een adelaar: het symbool dat macht en onafhankelijkheid uitstraalt. Dat laatste is zeker het geval want Express brengt muziek op maat van de luisteraar zonder zich wat aan te trekken van bovenaf opgelegde regeltjes. Het verklaart meteen het succes van de vrije radio's want begin jaren tachtig kan iedereen zonder een vergunning zomaar een radio opstarten, het betalen van auteursrechten is niet aan de orde en als de ontvangst was minder is, dan wordt gewoon de zender wat harder open gedraaid.

De drie oprichters van Radio Express: Martin, Maurice en Hilaire

Ook de frequentie waarop men wil uitzenden, is in die tijd nog zelf uit te kiezen. Radio Express eigent zich de 103.6 Mhz toe (tegen het einde van de FM band die toen nog maar ging tot 104 MHz), een op dat moment goede en vooral vrije golflengte in het Hageland. De ontvangst is in die beginjaren comfortabel met luisterrapporten tot in Limburg (Leopoldsburg)

Op zondagmiddag 24 mei 1981 om klokslag 12 uur start radio Express met uitzenden, het wordt het begin van acht mooie jaren aan de Staatsbaan. De eerste uren werden gepresenteerd door Bert Benson en Oscar De Kastaar, die reeds ervaring opgedaan had bij een vrije radio in Tienen. De eerste DJ's waren ofwel actief in discotheken of schuimden met een eigen discobar bals en trouwfeesten af. Naarmate het fenomeen vrije radio aan populariteit wint, stroomt nieuw bloed de studio van Radio Express binnen. De vrije radio's zijn een mooie leerschool en het ideale biotoop om het vak te leren.

DJ's die in de pioniersdagen te horen waren op de radio waren: Bert Benson, Oscar De Kastaar, Gini De Biezembreker, Ursel Van Brabant, Marie-Paul, Bib Jones en Marleen.

In het begin wordt er enkel op woensdag en in het weekend uitgezonden. Na een paar weken wordt dat dagelijks vanaf 14 uur; tijdens het weekend is er al muziek vanaf 8 uur. Al durfde het reële aanvangsuur - zeker in de opstartperiode - wel eens afwijken want in de week kwam het meer dan eens voor dat een DJ te laat kwam of startte men niet tijdig de opgenomen programmacassette en bleef het stil. Luisteraars haakten hierdoor zeker niet af, in tegendeel, het was spannend want je wist dat vrije radio's ieder moment konden opgepakt worden.
Het was toen nog niet de gewoonte om de zender dag en nacht te laten opstaan. Als Express niet in de lucht was, kon je bij ons luisteren naar Radio Maeva uit Ukkel, de al even legendarische radio die op dezelfde datum van start was gegaan op 103.5 Mhz. Na een paar maanden liepen op Express de programma's van 7.00 u. tot 24.00 u en bleef ook als er geen programma's waren de draaggolf van de zender opstaan.

De start en de eerste maanden waren een onvoorstelbaar succes. Menig radiotoestel in Bekkevoort en omstreken stond vastgeroest op de 103.6. Iedereen had wel een reden om te luisteren. Waarom ik naar Express luisterde? Je had het gevoel dat er elk moment iets kon gebeuren: een DJ die zijn micro tijdens een plaat liet openstaan, een hilarische uitspraak van de (Engelse) titel van een plaat, een kennis die een verzoekplaat liet draaien,... Dat stond in groot contrast met de voorspelbaarheid van de openbare omroep.

Wat me vooral bijgebleven is uit die pioniersperiode, is het enorme succes bij en de massale belangstelling van de inwoners van Bekkevoort voor Radio Express. Iedereen in de gemeente, maar ook van ver daarbuiten, sprak erover: men wilde die DJ's bezig zien, wilden weten hoe zij radio maakten, wilden erbij horen en werden spontaan lid van Express, kwamen langs in de kantine, gaven financiële steun,... Binnen de kortste tijd waren het aantal stickers en zonnebanden (en de rest van het promo materiaal) volop aanwezig in het straatbeeld. Best grappig toen ik vele jaren later, nadat Express al gestopt was met uitzenden nog een tractor in de gemeente zag rondtuffen met de groene zonneband van Express op de voorruit. En op de toog van café De Kring in Bekkevoort heeft tientallen jaren nog een sticker van de radio geplakt.

Het eerste jaar van Radio Express was fenomenaal. Toen eind augustus 1981 - men was toen amper drie maanden on-air -  een paarden jumping werd georganiseerd op de toenmalige terreinen van landbouwer Goedhuys langs de Steenberg verzorgden de DJ's van Radio Express vandaar een live-uitzending. Vanuit een mobiele studio ondergebracht in een rood busje (met een kleine FM-steunzender die tussen de nationale zenders BRT en RTB uitzond) werden verzoekjes en live interviews de ether ingestuurd: een succes zonder voorgaande.

In september met Bekkevoort kermis werd een grote tent achter de studio opgesteld en niemand minder dan de popgroep Scooter stond op de affiche. Veel volk! Ik herinner mij ook nog levendig dat DJ Venus (Patrick Van Laer) de mensen die op de kermis rondliepen een micro onder hun neus duwde. Dit had men in Bekkevoort nog nooit meegemaakt

Foto: Elk jaar op het fanbal werden de medewerkers en presentatoren op het podium geroepen en kregen ze van de inrichters van Radio Express een leuk presentje.

In mei 1982 werd in het Cultureel Centrum De Maere van Sint-Joris-Winge - er was in de onmiddellijke buurt rond Bekkevoort geen zaal die groot genoeg was - het éénjarig bestaan van het station gevierd. Een succes zonder voorgaande: meer dan 1500 fans kwamen samen met de tientallen DJ's en gastvedetten dit succes meevieren. Elk jaar begin mei zou Radio Express met kleppers uit de Nederlandstalige muziek (met oa. Corry Konings, Danny Fabry, Dennie Christian, ..) neerstrijken in De Maere om haar verjaardag de nodige luister bijzetten. In totaal acht keer.

Niet alleen de fans werden bedankt voor hun trouwe luisterbereidheid, ook de medewerkers kregen een aandenken in de vorm van een trofee. In de rubriek tijdslijn krijg je een overzicht van welke artiesten langskwamen op de jaarlijkse fanbals.

In het voor jaar van 1982 ontstonden er strubbelingen tussen de twee bazen over de te volgen strategie en muziekkeuze. Martin Laeremans wilde meer pop- en hitmuziek en zat (letterlijk) niet meer op dezelfde golflengte als Hilaire. Gevolg van deze ruzie was dat Martin Laeremans een handvol DJ's bij Express meetrok naar het nabijgelegen Waanrode om er ROP - wat stond voor Radio Organisatie Palermo - op te richten. Hilaire Schurmans bleef alleen verder doen, maar dit 'schisma' zou Express blijven achtervolgen voor de volgende jaren. Het zou nooit nog worden wat het geweest was en de rivaliteit tussen Express en Palermo zou latent aanwezig blijven.
De eerste versie van Palermo betekende nog geen concurrentie voor de Bekkevoortse zender want het jonge station uit Waanrode stierf na een paar maanden een stille dood. Pas bij de heropstart vanuit Kaggevinne zou Palermo wel succesvol blijken. Het spreekwoord "Als twee honden vechten om een been", gold ook bij het team van Express. In de slipstream van de overstap van heel wat mensen naar Palermo, vertrok ook Bobo. Hij ging naar het nabijgelegen Schoonderbuken om Etcaetera op te richten. Ik heb me vaak de bedenking gemaakt dat mochten die jonge gasten hun eigen belang en eigengereidheid even langs de kant  gezet hebben om tot één groot samenhangend team te komen, hoe sterk Express niet zou geworden zijn.

Er waren in die memorabele beginjaren een behoorlijk aantal vrije radio's in het noorden van het Hageland te beluisteren. Elke gemeente had minstens één vrije radio. Naast Express was er nog: Loksbergen, Demerdal in Zichem, Vrije Radio Diest (VRD), Etcaetera in Schoonderbuken, Kompas in Tielt, ... Onderstaand kaartje maakt dit duidelijk.

Tijdens de eerste bestaansjaren van de vrije radio's was het verboden om reclameboodschappen uit te zenden. Dat zou pas toegelaten worden vanaf 1985 als toenmalig minister van PTT Herman De Croo het decreet wijzigt. Tot dan zijn de twee belangrijkste bronnen van inkomsten: de verkoop van lidkaarten (voor 100 oude Belgische franken was je een jaar lid) maar vooral de kantine, het café Express. Typerend voor de vrije radio's van begin jaren tachtig was dat er naast de studio een café was. Bij Express was dat niet anders: luisteraars konden hun favoriete DJ 'live' aan het werk zien terwijl hij of zij iets fris dronk want de studio en het café waren slechts gescheiden door een doorzichtige glazen wand. In die begindagen zat het café aan de Staatsbaan elke avond en weekend stampensvol. Een kleine goudmijn moet dat geweest zijn.

Naarmate het succes van de radio tanend was, verminderde ook het aantal bezoekers. Enkel tijdens speciale uitzendingen of gelegenheden (oa. de sportshow, opendeur dagen, vergadering met de DJ's) werd er nog getapt.

De eerste maanden zat er niet echt een lijn in de programma's: elke DJ's draaide maar wat en afhankelijk van wie zin had of kon, werd er programma gedaan. Naarmate de radio groeide, werd de programmering alsmaar belangrijker. Er kwam een horizontale programmering waarbij duidelijk rekening werd gehouden met een zo groot mogelijk luisterpubliek.

Programmaleider Dave Jendy in gesprek met baas Hilaire

Radio Express werd een familieradio en profileerde zich ook zo: in de voormiddag progamma's voor de huisvrouw, de namiddag aandacht van de derde leeftijd, op woensdagmiddag en zaterdag afgestemd op de jeugd. Naast de louter muzikale programma's werd er meer aandacht besteed aan inhoud en vorming zoals een praatprogramma op donderdagavond en (live) sportverslaggeving tijdens de weekends. Programmaleider Dave Jendy en baas 'Hilarius' waakten over het format en zorgden dat alles in goede banen werd geleid. Niet simpel in tijden waar de communicatie enkel via een vaste telefoon en een brief via de post gebeurde.

De interactie met de luisteraar stond altijd centraal: kwissen, muziekspelletjes, verzoekjes voor een verjaardag, iemand wekken, je kon altijd wel een leuk prijsje winnen of een waardebon in de wacht slepen, ...

De programmering in 1985

De programmering kan tot en met dat jaar zonder probleem opgevuld worden door eigen mensen. Soms is het wel wat passen, maar de programmaleider krijgt het toch maar voor elkaar. De platenbus van Oskaar dat de voorbije jaren een dagelijks programma was van 2 volle uren, wordt afgezwakt en de nachtuitzendingen op zaterdagavond lopen niet meer. Wel immens populair blijven 'Café Express' op donderdag en het verzoekplatenprogramma 'een gouden hart' en de sportshow op zondag.

(1985)

De programmering in 1989

Er duiken vanaf eind jaren 80 steeds meer syndicated programma's op en bepaalde uren kunnen niet meer ingevuld worden en worden noodgedwongen vervangen door non-stop muziek. Toch zitten in die door externen gemaakte uitzendingen stevige kleppers als Patrick Valain (oprichter Radio Maeva), Ellen De Vos (een van de mooiste stemmen van Vlaanderen die veel te vroeg van ons heen ging) en Micha Marah (die een opgenomen live-programma deed met Vlaamse artiesten).

(1989)

Vanaf 1983 begint men meer de focus te leggen op het informatieve. Zo wordt er dat jaar gestart met nieuwsuitzendingen met meerdere bulletins per dag. Al is het in het begin nog vrij amateuristisch. Nationaal en lokaal nieuws wordt voornamelijk uit de kranten (zoals Het Laatste Nieuws) gehaald of overgeschreven van de Teletekst pagina's van de BRT. Maar de kracht blijven de eigen informatieve programma's met lokale verenigingen of artiesten.

Daarnaast zorgde Express voor het promoten van lokale artiesten die geen klankbord kregen op de nationale radiozenders. Mariana, Lieveke, Danny Fabry (had zelfs een eigen programma op zondagvoormiddag), Andy Green, Jo Dens, ... kwamen maar al te graag langs om hun nieuwe single voor te stellen.

Ook op muzikaal vlak ging Radio Express geen uitdaging uit de weg. Terwijl de meeste stations zich beperkten tot een top 500 of top 1000 muzieklijst, werd tijdens de eindejaarsperiode van 1983-1984 werd voor het eerst een Top 2000 Allertijden uitgezonden. Nadien zou elk jaar een Top 1000 Allertijden plaatsvinden.

DJ's kwamen en gingen - het bleef immers vrijwilligerswerk -  maar een vaste kern bleef steeds trouw aanwezig en bood garantie voor het verdere voortbestaan van de radio.

In 1986 wordt afscheid genomen van de vertrouwde 103.6 MHz en schakelt Express over naar nieuwe frequentie 101.8 Mhz. Radio Express had immers een officiële erkenning gekregen van het ministerie van PTT en alles werd wat serieuzer: wettelijke keuring van de zender, betalen van Sabam kosten, ..

Aankondiging van de eerste Truckshow van Express in De Belleman

Vanaf 1987 werd het moeilijker om de programmering rond te krijgen met eigen mensen. Er kwamen meer syndicated programma's (oa. PPR van Patrick Valain). Toch bleef Express een druk beluisterd radiostation mede door de live-programma's van de eigen medewerkers: Café Express op donderdagavond (in het begin met Miel Van Thienen,  later met Robby van Leeuwen en Valentino), het ziekenverzoek-platenprogramma voor de zieke en oudere medemens op zondagmiddag (met Ben Vans As en later met Chris) , de sportprogramma's op zondag. En natuurlijk vergeten we ook niet de live programma's naar aanleiding van diverse activiteiten in de regio: de jaarlijkse bloemenfeesten in Waanrode, handelsbeurs in de Hallezaal van Diest, De Truckersshow die anno 2021 nog steeds bestaat.(foto) ...

In 1988 moest onder druk van de aanstormende Studio Brussel zenders die een nationale dekking kregen, uitgeweken worden naar een nieuwe frequentie 107.3 Mhz. Deze frequentiewissel, de tweede in evenveel jaren alsook de minder goede frequentie - storingen van een naburige zender op 107.2 uit Begijnendijk-  waren nefast voor het luisterpubliek.

Op 15 april 1989 vierde het station voor het laatst haar verjaardag in GC De Maere in Sint-Joris-Winge. Een weinig daarna vertrok Willem De Groot - programmaleider en één van de drijvende krachten achter de radio - wat een kleine schokgolf betekende bij iedereen die van nabij met de radio betrokken was.

Hoe moest dit nu verder?

Reacties en commentaren kan je hieronder kwijt

Dit jaar zal het 40 jaar geleden zijn dat Radio Express startte met uitzenden. Weet je nog hoe het leven eruit zag in 1981?

Waarom de muziek van de beginjaren van de vrije radio nog altijd populair is.

Anekdotes & kolder

• More

Heb je zelf nog oude foto's of kan je ons archief verder aanvullen? Graag, stuur ons een email.

• info@radioexpress.be
• (000) 000-0000
• Postbus 43
  3260 Bekkevoort